Antoni Łukasiewicz (podpułkownik)

Wojsko i służby mundurowe

Antoni Jan Aleksander Łukasiewicz, znany również jako podpułkownik, to postać o bogatej przeszłości, która przyczyniła się do rozwoju polskiej edukacji oraz wojska. Urodził się 27 grudnia 1880 roku w malowniczych Niepołomicach, natomiast jego życie zakończyło się tragicznie w 1940 roku w Kijowie.

Łukasiewicz był nie tylko nauczycielem, ale także podpułkownikiem naukowo-oświatowym Wojska Polskiego, co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój szkolnictwa wojskowego oraz działalności edukacyjnej wśród żołnierzy. Niestety, stał się również jedną z wielu ofiar zbrodni katyńskiej, która na trwałe wpisała się w karty polskiej historii.

Życiorys

Antoni Łukasiewicz urodził się 27 grudnia 1880 roku w Niepołomicach, pochodząc z rodziny Juliana. W 1900 roku zdał maturę w C. K. Gimnazjum w Bochni. Jego edukacja kontynuowana była na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie najpierw studiował od 1900 do 1902 roku na Wydziale Prawa, a następnie, w latach 1902-1905, na Wydziale Filozoficznym z kierunkiem w historii i geografii, pod opieką prof. Wincentego Zakrzewskiego oraz Wiktora Czermaka.

Swą karierę zawodową rozpoczął jako nauczyciel 1 lutego 1906 roku, a już 25 maja tego samego roku w Krakowie zdał egzamin nauczycielski z historii i geografii. Od 26 maja 1906 roku pracował w C. K. Gimnazjum w Rzeszowie. 23 lipca 1906 roku został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, gdzie uczył historii i geografii oraz sprawował kuratorstwo nad młodzieżową czytelnią.

Od 30 lipca 1907 roku był nauczycielem rzeczywistym w C. K. Gimnazjum w Stryju, gdzie miał szerokie obowiązki. Oprócz nauczania historii i geografii, był opiekunem kółek historyczno-naukowego oraz fotograficznego, a także zawiadowcą gabinetu geograficznego i kuratorem czytelni. W pierwszym semestrze roku szkolnego 1908/1909 prowadził również gimnazjalną kasę oszczędności. 24 stycznia 1909 roku objął stanowisko nauczyciela w C. K. IV Gimnazjum we Lwowie, gdzie kontynuował nauczanie historii i geografii, oraz dziejów ojczystych.

W 1911 roku po raz pierwszy otrzymał zmniejszenie przydziału godzin lekcyjnych, co w roku szkolnym 1912/1913 pozwoliło mu uczyć dziejów ojczystych jako przedmiotu nadobowiązkowego. Uczył w tej szkole do końca roku szkolnego 1913/1914, w randze c. k. profesora. W tym czasie pełnił również ważne funkcje w Polskim Muzeum Szkolnym w Lwowie, będąc sekretarzem w latach 1906-1907, kustoszem w 1909 roku, a od tego samego roku dyrektorem zarządu.

W obliczu wybuchu I wojny światowej, w 1914 roku został powołany do C. K. Armii, z którą brał udział w kampanii karpackiej. Po uzyskaniu stopnia podoficerskiego, służył w sądzie polowym na terenach okupowanych w Królestwie Polskim. 30 września 1916 roku otrzymał VIII rangę w zawodzie. Po zakończeniu służby wojskowej w 1917 roku wrócił do nauczania historii i geografii w IV Gimnazjum, gdzie również pełnił rolę kustosza Polskiego Muzeum Szkolnego od 21 lipca 1918 roku.

Czas po odzyskaniu przez Polskę niepodległości spędził w Wojsku Polskim, gdzie w stopniu kapitana przygotował raport dotyczący kadetów zbiegłych na Górny Śląsk. Został awansowany na podpułkownika z dniem 1 czerwca 1919 roku, w korpusie oficerów zawodowych administracji naukowo-oświatowych. W latach 20-tych wykładał historię i geografię w Korpusie Kadetów Nr 1 w Lwowie. Został przeniesiony w stan spoczynku 31 sierpnia 1929 roku, ale wciąż uczył historii i geografii w szkołach średnich.

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 roku, został aresztowany przez Sowietów, a na wiosnę 1940 roku zamordowany przez NKWD. Jego nazwisko figuruje na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej, opublikowanej w 1994 roku, gdzie został wymieniony jako Anatol Łukasiewicz. Ofiary tej trudnej historii zostały pochowane na Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu bródnowskim w Warszawie (kw. 12F-3-5).

Publikacja

Prezentujemy kilka ważnych publikacji autorstwa Antoniego Łukasiewicza, które miały znaczący wpływ na rozwój edukacji oraz stosunków polsko-słowackich.

  • Stosunek Słowaczyzny do Polski (1907),
  • Poszczególne przedmioty nauki gimnazjalnej w świetle nowych planów. 3. Historia i geografia (1911).

Odznaczenia

Antoni Łukasiewicz, pełniący funkcję podpułkownika, otrzymał szereg uznawanych odznaczeń wojskowych, które świadczą o jego zasługach w czasie służby. Poniżej przedstawiamy listę jego odznaczeń:

  • Krzyż Walecznych (przed 1923),
  • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
  • Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
  • Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych – Austro-Węgry.

Przypisy

  1. Radosław Dimitrow: Jak Karol Chodkiewicz za Polskę zginął. nto.pl, 06.12.2014 r. [dostęp 08.12.2014 r.]
  2. Zenon Malik: Kadeci II Rzeczypospolitej. cracovia-leopolis.pl. [dostęp 08.12.2014 r.]
  3. Archwium Wojskowe ujawnia historię kadetów w III Powstaniu Śląskim. naukawpolsce.pap.pl, 29.04.2011 r. [dostęp 08.12.2014 r.]
  4. P. Ppłk. Antoni Łukasiewicz, nowy Komendant K. K. Nr 1. „Orlęta”. Nr 1, s. 3, maj 1929 r. Korpus Kadetów Nr 1.
  5. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 72, 14.02.1929 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
  6. Władysław Kucharski: Przegląd historyczny 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie. W: Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Władysław Kucharski (red.). Lwów: 1928, s. 28, 65.
  7. Rocznik Oficerski 1928, s. 821.
  8. Rocznik Oficerski 1924, s. 1371.
  9. Rocznik Oficerski 1924, s. 1278.
  10. Rocznik Oficerski 1923, s. 1508.
  11. Rocznik Oficerski 1923, s. 1411.
  12. Dziennik Personalny MSW Nr 4 z 1929 (3).
  13. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 340.
  14. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 344.
  15. Sprawozdanie za rok szkolny 1927/28. Lwów: Korpus Kadetów Nr 1, 1928, s. 4.
  16. Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 55. [dostęp 17.06.2015 r.]
  17. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1917/18. Lwów: 1918, s. 3, 11.
  18. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum IV. we Lwowie za rok szkolny 1916/17. Lwów: 1917, s. 26.
  19. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za lata szkolne 1914/15 i 1915/16. Lwów: 1916, s. 6.
  20. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za lata szkolne 1914/15 i 1915/16. Lwów: 1916, s. 10.
  21. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1912. Lwów: 1912, s. 47.
  22. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1913. Lwów: 1913, s. 23, 25.
  23. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1914. Lwów: 1914, s. 34, 36, 65.

Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":

Walerian Czuma | Ludwik Nazimek | Beniamin Obstler | Józef Wimmer | Józef Czuma | Tadeusz Brudnik

Oceń: Antoni Łukasiewicz (podpułkownik)

★★★★★
Średnia ocena:4.93 Liczba ocen:19