Ignacy Czuma

---

Życiorys

Ignacy Czuma był synem Franciszka oraz Katarzyny z d. Biernat. Po ukończeniu nauki w gimnazjum w Bochni, zdecydował się na rozpoczęcie studiów na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W czasie I wojny światowej, w latach 1914–1915, służył w armii austro-węgierskiej. Z kolei w okresie od 1915 do 1919 roku przebywał w niewoli rosyjskiej. W 1920 roku wstąpił do Wojska Polskiego, przyjmując stopień plutonowego podchorążego.

Rok 1920 był przełomowym momentem w życiu Czumy, ponieważ wznowił on studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, które zakończył w 1922 roku uzyskaniem tytułu doktora. Już w 1925 roku habilitował się, a w 1927 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1930 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego w zakresie prawa i skarbowości. Jako dziekan Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych KUL pełnił swoją funkcję w latach 1926–1928, a w latach 1938–1939 piastował stanowisko prorektora.

Czuma był aktywnym członkiem wielu organizacji, w tym Akcji Katolickiej oraz Polskiego Związku Zachodniego. W 1930 roku został wybrany do Sejmu II RP z ramienia BBWR jako przedstawiciel Stronnictwa Katolicko-Ludowego. Warto również zaznaczyć, że był współautorem ustawy o szkolnictwie wyższym z 1933 roku. Wśród jego kluczowych działań znajduje się także redakcja pierwszych dziesięciu artykułów konstytucji kwietniowej, w której zawarł zapis o odpowiedzialności prezydenta RP przed Bogiem i historią.

Uczestniczył w licznych pracach organizacji katolickich, a także był inicjatorem powstania Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Lublinie, które przez długie lata prowadził jako prezes. Jego działalność obejmowała również przewodniczenie Lidze Antybolszewickiej oraz Polskiemu Związkowi Zachodniemu w województwie lubelskim i wołyńskim w latach 1938–1939. W 1934 roku współpracował z ks. prof. Antonim Szymańskim, jako członek założyciel Towarzystwa Naukowego KUL.

Czuma brał udział w III Polskim Zjeździe Filozoficznym, który odbył się w Krakowie w dniach 24-27 września 1936 roku, obok innych znakomitych profesorów, takich jak Witold Rubczyński, Władysław Tatarkiewicz oraz Czesław Martyniak. W swoich publikacjach naukowych, takich jak „Prąd”, „Droga”, „Przegląd Filozoficzny” oraz „Ruch Katolicki”, krytykował z dużą determinacją ideologię komunizmu oraz sowiecki system prawny i gospodarczy. Na polu naukowym jest autorem licznych prac dotyczących skarbowości, metodologii filozofii oraz zagadnień ustrojowych.

Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Lublina, Ignacy Czuma został aresztowany w listopadzie 1939 roku w ramach akcji Sonderaktion Lublin, będącej częścią Intelligenzaktion. Został uwięziony na Zamku w Lublinie wraz z innymi profesorami KUL: ks. Antonim Szymańskim, ks. Zdzisławem Golińskim, Czesławem Martyniakiem oraz innymi przedstawicielami elity społecznej i intelektualnej Lublina. Udało mu się uzyskać wolność w 1940 roku w wyniku uiszczenia haraczu, po czym udał się do Niepołomic, gdzie zajmował się tajnym nauczaniem.

W 1949 roku Papież Pius XII nadał mu tytuł szambelana papieskiego. Niezależnie od tego, 23 stycznia 1950 roku Czuma został aresztowany przez UB. Władze PRL oskarżyły go o związki z organizacją Wolność i Niezawisłość, co doprowadziło do jego uwięzienia w latach 1950–1953. Proces odbył się w dniach 11 i 12 sierpnia 1950 roku w Wojskowym Sądzie Rejonowym w Lublinie. Skazano go na 10 lat więzienia za udzielanie pomocy WiN oraz za napisanie broszury „Polska i Sowiety”. Gdy Najwyższy Sąd Wojskowy odrzucił jego skargę rewizyjną, żona profesora, Lubow Czuma z domu Szujska, zaapelowała o ułaskawienie do prezydenta Bolesława Bieruta. W obronie Ignacego Czumy wstawił się prymas Stefan Wyszyński, który był jego dawnym studentem na KUL.

Na skutek decyzji Bolesława Bieruta, aresztowanym zmniejszono karę do 6 lat więzienia. Z uwagi na ustawę o amnestii z dnia 22 lutego 1947 roku, 5 marca 1951 roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Lublinie ustalił nowy wymiar kary na 3 lata. Po wykonaniu całego wyroku, Ignacy Czuma został zwolniony z więzienia w Rawiczu 23 stycznia 1953 roku. Po wyjściu na wolność, jego próby powrotu do pracy na KUL okazały się bezskuteczne. Dopiero w 1957 roku pozwolono mu prowadzić wykłady z metodologii nauk społecznych na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej. Jednak w 1960 roku musiał odejść z uczelni z powodu nacisków Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, zmuszając go do przejścia na emeryturę.

Publikacje

Ignacy Czuma, polski prawnik i filozof, pozostawił po sobie liczne publikacje, które odzwierciedlają jego głębokie zainteresowanie zagadnieniami prawnymi oraz społeczno-politycznymi. Jego prace były nie tylko świadectwem ich czasów, ale także miały wpływ na dalszy rozwój myśli prawniczej w Polsce.

• Konstytucja Sowieckiej Rosji (1923),
• Równowaga Budżetu Na tle prawa budżetowego różnych państw, Nakładem Uniwersytetu Lubelskiego (1924),
• Sprawiedliwość w dziedzinie skarbowej (1929),
• Problemat Głowy Państwa w Polsce (1930),
• Filozoficzne punkty styczne zachodu i bolszewizmu (1930),
• Dzisiejsza filozofia sowieckiego prawa a romantyzm prawniczy (1930),
• Absolutyzm ustrojowy (1930),
• Odpowiedzialność prezydenta, Warszawa, [b.w.], (1932),
• Absolutyzm ustrojowy, Lublin, Druk. Państwowa w Lublinie (1934),
• Sprawiedliwości i miłość jako zasada chrześcijańskiego ustroju państwowego (1937),
• Ustrojowe podstawy skarbowości na tle konstytucji kwietniowej, Lublin, Tow. Nauk. KUL (1937),
• Polityka ludnościowa III Rzeszy, Lublin, Tow. Nauk. KUL (1939),
• Moralny koszt współczesnej wojny, Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, (1946).

Życie prywatne

Ignacy Czuma miał bogate życie osobiste, będąc nie tylko członkiem rodziny, ale również ojcem licznego potomstwa. Był bratem generała brygady Wojska PolskiegoWaleriana Czumy, co podkreśla jego znaczenie w kontekście rodzinnym oraz historycznym.

Jako mąż Lubow Szujskiej, stworzył z nią rodzinę, w której wychował dziesięcioro dzieci. Wśród nich znajdowało się wiele wyjątkowych postaci, takich jak Jerzy (1918–2004), Hubert (1930–2019), Stanisław (1934-2002), Łukasz (1935–2012), Andrzej (ur. 1938) oraz Benedykt (1941-2023).

Rodzina Czuma była zatem liczna i miała swoje miejsce w historii, zarówno poprzez wielkie osobowości, jak i ich indywidualne osiągnięcia.

---

Oceń: Ignacy Czuma

---