Kazimierz Ignacy Sosnowski, urodzony 15 września 1875 roku w Niepołomicach, to postać, która na stałe wpisała się w historię polskiej kultury i turystyki. Zmarł 15 grudnia 1954 roku w Krakowie.
Był nie tylko polonistą i nauczycielem, lecz także jednym z najwybitniejszych propagatorów turystyki pieszej w Polsce. Jego działalność w tej dziedzinie przyniosła wiele korzyści dla miłośników wędrówek po malowniczych zakątkach kraju.
Jako krajoznawca zauważono go jako pioniera w organizowaniu schronisk turystycznych, które stają się kluczowymi punktami dla turystów. Sosnowski nie tylko zakładał te miejsca, ale również tworzył nowe szlaki turystyczne, które umożliwiały odkrywanie piękna polskiej przyrody.
Oprócz tego, był autorem wielu przewodników oraz artykułów krajoznawczych, w których dzielił się swoją wiedzą i pasją do podróży, inspirując kolejne pokolenia do odkrywania uroków polskich krajobrazów.
Życiorys
Urodziny Kazimierza Ignacego Sosnowskiego miały miejsce 15 września 1875 roku w Niepołomicach. Był on potomkiem Franciszka Nałęcz Sosnowskiego (1812–1902) oraz jego drugiej żony, Agaty, a zarazem przyrodnim bratem znanego aktora Ludwika Solskiego. W początkowej fazie swojego wykształcenia uczęszczał do szkoły ludowej w Niepołomicach, a następnie kontynuował naukę w Bochni, by finalnie zdać maturę w 1896 roku w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie.
W tym samym roku rozpoczął studia z zakresu polonistyki na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W okresie studiów zdobywał doświadczenie zawodowe jako zastępca bibliotekarza w Akademii Umiejętności. W 1901 roku obronił swoją pracę dyplomową pt. „Poezja Krakowa z czasów Wolnego Miasta 1815–1846 za szczególnym uwzględnieniem Edmunda Wasielewskiego”, a także zyskał stanowisko nauczyciela w gimnazjum w Nowym Sączu.
Sześć lat później, w 1904 roku, ożenił się z Karoliną Kącką, co przypieczętowało jego przeprowadzkę do Krakowa, gdzie podjął pracę jako nauczyciel w III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego. Po kilku latach ponownie osiedlił się w Nowym Sączu, gdzie w 1907 roku uzyskał tytuł profesora szkół średnich, nadany przez Radę Szkolną Krajową we Lwowie. Działał także jako jeden z założycieli Nowosądeckiego Oddziału Towarzystwa Tatrzańskiego „Beskid”, gdzie przez pewien czas pełnił rolę sekretarza.
W 1910 roku Kazimierz ponownie osiedlił się w Krakowie, podejmując nauczanie języka polskiego w Akademii Handlowej. Kiedy w 1914 roku wybuchła I wojna światowa, został ewakuowany do Salzburga, gdzie uczył języków polskiego i łaciny. Po zakończeniu wojny powrócił do krakowskiej Akademii Handlowej, która później zmieniła nazwę na Szkoła Ekonomiczno-Handlowa. Oprócz tego zasiadał w gronie władz Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.
W okresie 1920–1921 Sosnowski był urlopowany przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, aby wziąć udział w pracach plebiscytowych na Spiszu i Orawie. Niestety, w 1925 roku w wyniku wypadku samochodowego zginęła jego żona, syn Jan oraz córka Lidia. Dwa lata później zawarł nowy związek małżeński z Marią Mazur. Z pierwszej połówki zdrowo przetrwała tylko córka Irena, a z drugiego małżeństwa nie miał dzieci. Na emeryturę przeszedł w roku 1938. W trakcie II wojny światowej zaangażował się w tajne nauczanie, a po wojnie nadal uczył w Technikum Handlowym.
Kazimierz zmarł 15 grudnia 1954 roku w Krakowie, a jego ciało ostatecznie spoczęło na Cmentarzu Salwatorskim (sektor SC3-1-24).
Działalność turystyczna
Kazimierz Ignacy Sosnowski był niezwykle wpływową postacią w polskim ruchu turystycznym, który z pasją propagował urok górskich regionów, takich jak Beskidy, Pieniny oraz Jura Krakowsko-Częstochowska.
Jego intensywne działania na rzecz popularyzacji Beskidów Zachodnich miały na celu nie tylko podniesienie walorów turystycznych, lecz również przeciwdziałanie procesowi germanizacji tych pięknych terenów. W 1908 roku Sosnowski wyznaczył pierwszy szlak turystyczny, prowadzący z Rytra przez Przehybę do Szczawnicy, co stanowiło istotny krok w kierunku zorganizowanego ruchu turystycznego w Polsce.
W 1914 roku, jako pionier w swojej dziedzinie, wydał pierwszy polski przewodnik krajoznawczo-turystyczny zatytułowany „Przewodnik po Beskidzie Zachodnim – od Krynicy po Wisłę łącznie z Pieninami i terenami narciarskimi”. Zyskał on uznanie i został wznowiony w latach 1926, 1930 oraz 1948, z wprowadzonymi przez autora poprawkami oraz uzupełnieniami.
W 1923 roku zaproponował utworzenie Głównego Szlaku Beskidzkiego, którego budowa została zakończona w 1929 roku, a ścieżka ta obecnie nosi jego imię, jako upamiętnienie jego zasług. Sosnowski nie zapomniał także o potrzeby przewodników w trudnych czasach – w okresie II wojny światowej przygotował „Przewodnik po ziemi krakowskiej”, publikując pierwszą część w 1947 roku, a drugą – „Pogórze Karpackie” – w 1948 roku.
W 1950 roku opracował oraz opisał Szlak Orlich Gniazd, a rok później opublikował ostatni z swoich przewodników – „Jura Krakowska”. Jego artykuły, prezentujące bogactwo turystyczne regionów górskich, ukazywały się na łamach takich czasopism jak „Wierchy”, „Orli Lot” oraz „Kurier Literacko-Naukowy”. Ponadto, Sosnowski miał kluczowy wkład w tworzenie schronisk turystycznych, zakładając je w takich miejscach jak Przehyba, Turbacz, Hala Krupowa oraz Jaworzyna Krynicka.
Ordery i odznaczenia
W trakcie swojego życia Kazimierz Ignacy Sosnowski zdobył wiele zaszczytnych odznaczeń, które odzwierciedlają jego wkład w działalność społeczną i krajową.
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1948 roku,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 11 listopada 1934 roku,
- Złota Honorowa Odznaka PTTK, przyznana pośmiertnie w 1955 roku,
- Honorowa Złota Górska Odznaka Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, otrzymana w 1936 roku.
Upamiętnienie
W dniu 22 maja 1967 roku miała miejsce uroczystość otwarcia wyjątkowej placówki muzealnej pod nazwą „Gabinet prof. Kazimierza Sosnowskiego”, która została zorganizowana w Domu Turysty PTTK w Krakowie. Inicjatorem tego przedsięwzięcia była Podkomisja Historii Turystyki Górskiej i Muzealnictwa KTG przy Zarządzie Głównym PTTK, na czele z Edwardem Moskałą. Ten gabinet stanowił drugi terenowy ośrodek kultury turystyki górskiej, który powstał z myślą o upamiętnieniu dokonania i osiągnięć Sosnowskiego jako jednego z pionierów turystyki górskiej.
Wśród licznych gości zaproszonych na tę uroczystość znalazła się rodzina profesora, w tym jego żona, Maria Sosnowska, oraz córka, Irena. W ceremonii brał również udział ówczesny przewodniczący Głównej Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki, Włodzimierz Reczek. Gabinet wzbogacony został o wiele pamiątek, które są związane z popularnością Kazimierza Sosnowskiego i jego wpływem na rozwój turystyki w regionie Beskidów.
W roku 1973 z okazji stulecia polskiej turystyki, Główny Szlak Beskidzki został oznaczony imieniem Kazimierza Sosnowskiego. To uhonorowanie miało na celu docenienie jego wkładu w dokumentowanie oraz udostępnianie pięknych obszarów Beskidów Zachodnich, co miało ogromne znaczenie dla rozwoju turystyki w tym regionie.
Przypisy
- Cmentarz parafialny Kraków Salwator – wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 14.12.2019 r.]
- M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi na polu pracy oświatowej, wychowawczej i społecznej”.
- J. G.: Drugi ośrodek muzealny KTG, w: „Wierchy” R. 36 (1967), Kraków 1968, s. 237
Oceń: Kazimierz Ignacy Sosnowski